Σήμερα, όπως κάθε χρόνο, μια Κυριακή στα μέσα του Νοέμβρη ο Άγιος Βασίλης, γνωστός στις Κάτω Χώρες ως Sinterklass, καταφτάνει στο Άμστερνταμ πάνω σε ένα ατμόπλοιο φορτωμένο δώρα. Για τους Ολλανδούς όμως δεν έρχεται από την Καισάρεια ούτε τη Λαπωνία, αλλά από την –προφανώς εξωτική γι’ αυτούς – Ισπανία!

Συνταξιδιώτες του είναι το λευκό του άλογο και ο έγχρωμος βοηθός του, Zwarte Piet (Μπλακ Πιτ ή Μαύρος Πέτρος). Ο Sinterklass φοράει την παραδοσιακή στολή του επισκόπου ενώ ο Zwarte Piet είναι ντυμένος με την ισπανική φορεσιά. Όλες οι δραστηριότητες σταματούν και ο κόσμος σπεύδει να τους καλωσορίσει. Μετά την αποβίβασή τους νωρίς το μεσημέρι στο λιμάνι της πόλης, ακολουθεί επίσημη υποδοχή από τις δημοτικές αρχές υπό τον χαρμόσυνο ήχο κωδωνοκρουσιών, ενώ λίγο αργότερα έπεται πανηγυρική παρέλαση στους κεντρικούς δρόμους της πόλης. O Sinterklass προχωρά έφιππος στο άλογο του ενώ τον πλαισιώνουν πολυάριθμοι άτακτοι Zwarte Pieten, όμορφα άρματα, μουσική μπάντα, επίσημα πρόσωπα μέσα σε αυτοκίνητα, όπως και πολύχρωμες ομάδες γελωτοποιών και κλόουν...

Έτσι λοιπόν ξεκινά η Sinterklass Season! Τις ημέρες που ακολουθούν ο SinterKlaas γυρίζει όλη τη χώρα (νοσοκομεία, σχολεία, μαγαζιά, σπίτια) μαζί με τους βοηθούς του, τους Zwarten Pieten. Τα παιδιά παίρνουν τα δώρα τους στις 5 Δεκέμβρη, δηλαδή την παραμονή της εορτής του Αγίου Νικολάου, αφού βεβαιωθεί ο Sinterklaas ότι είχαν καλή συμπεριφορά τη χρονιά που φεύγει. Την ίδια μέρα οι οικογένειες ανταλλάσσουν δώρα που εμπεριέχουν το στοιχείο της έκπληξης, με την έννοια ότι τα τυλίγουν όσο γίνεται περισσότερο για να γίνει πιο ευχάριστο το άνοιγμα του δώρου ή μπορεί να δίνονται οδηγίες για την ανακάλυψή τους σε κάποιο μέρος του σπιτιού, κ.λπ. Τα χριστουγεννιάτικα δένδρα στολίζονται παντού αφού έχει φύγει από τη χώρα ο SinterKlaas.

Μύθοι και ιστορία

Σύμφωνα με τη δυτική παράδοση, ο μύθος του γνωστού σε όλους μας Santa Claus προέρχεται, από τον Άγιο Νικόλαο, Άγιο της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο οποίος γεννήθηκε στα Πάταρα της Λυκίας και υπήρξε επίσκοπος στην περιοχή Μύρα της ίδιας περιοχής. Ο Άγιος Νικόλαος ήταν ιδιαίτερα γνωστός και δημοφιλής για το φιλανθρωπικό του έργο. Ο ίδιος προερχόταν από μια πολύ πλούσια οικογένεια και η γενναιοδωρία του τον οδήγησε να μοιραστεί όλη του την περιουσία με τους συνανθρώπους του που είχαν λιγότερη τύχη στη ζωή. Επίσης, σύμφωνα πάντα με τις παραδόσεις, είχε και μαγικές ιδιότητες. Ο Άγιος Νικόλαος πέθανε το 330 μ.Χ. (κατ’ άλλους το 345 ή 352 μ.Χ.) και θάφτηκε στη Μύρα.

Εκατοντάδες χρόνια αργότερα, συγκεκριμένα τον 11^ο αιώνα, στρατιώτες από την Ιταλία μετέφεραν τα λείψανα του Αγίου στη χώρα τους, όπου έχτισαν και έναν Ιερό Ναό προς τιμή του, στη Νότια Ιταλία, σ' ένα λιμανάκι με το όνομα Μπάρι. Με την πάροδο των χρόνων, προσκυνητές απ’ όλο τον κόσμο ταξίδευαν στο εκκλησάκι, μεταφέροντας έτσι το θρύλο του Αγίου πίσω στις πατρίδες τους. Καθώς τα χρόνια περνούσαν, η ιστορία του Αγίου Νικολάου εξαπλωνόταν, παίρνοντας άλλες διαστάσεις από χώρα σε χώρα. Έτσι, κατά το 12^ο αιώνα, η 6^η Δεκεμβρίου, οπότε γιορτάζει το όνομα του Αγίου Νικολάου, καθιερώθηκε στην Ευρώπη ως ημέρα φιλανθρωπιών. Επίσης, στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία γιόρταζαν την 6^η Δεκεμβρίου σαν θρησκευτική εορτή και έδιναν δώρα στα παιδιά τους αλλά και τους φτωχούς.

Ο Άγιος Νικόλαος... έφθασε στην Αμερική τον 17^ο αιώνα από τους Ολλανδούς μετανάστες. Τότε ο Sinterklaas μετονομάσθηκε σε Santa Claus. Η πρώτη καταγραφή του ολλανδικού μύθου έγινε το 1809 από τον συγγραφέα Ουάσιγκτον Ίρβινγκ, ο οποίος περιέγραφε την άφιξη ενός Αγίου πάνω σε άλογο, την παραμονή της γιορτής του Αγίου Νικολάου. Λίγο αργότερα, το 1823, ο ιερέας Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ, έγραψε ένα παιδικό ποίημα σε εφημερίδα της Νέας Υόρκης. Εκεί περιέγραφε τον Άγιο Νικόλαο σαν καλικάντζαρο που έμπαινε στα σπίτια από την καμινάδα και ταξίδευε με ιπτάμενο έλκηθρο που το έσερναν οχτώ τάρανδοι. Τα υπόλοιπα τα ανέλαβαν οι εφημερίδες που αναπαρήγαγαν τον μύθο, ενώ η Κόκα Κόλα με τη γνωστή διαφήμιση το 1931 έβαλε την τελευταία πινελιά.

Αλήθειες και πιθανολογίες

Γιατί όμως οι Ολλανδοί να έχουν Ισπανό Άι-Βασίλη; Να σημειώσουμε ότι τον 16^ο αιώνα η Σικελία και οι Κάτω Χώρες ήταν κομμάτι του βασιλείου του Κάρολου Α’ της Ισπανίας και Ε’ της Γερμανίας, και αργότερα του Φιλίππου του Β’. Αυτό θα ήταν μια λογική εξήγηση του ότι ο Sinterklaas έχει ισπανική καταγωγή, παρόλο που θα ήταν αδύνατο να ξεκινήσει με πλοίο από τη Μαδρίτη –όπως τον θέλει η ολλανδική παράδοση– εκτός κι αν έπλεε πάνω στον ποταμό Μανθανάρες!

Και ο Zwarte Piet; Λέγεται πως πράγματι ο επίσκοπος είχε αγοράσει έναν Αιθίοπα σκλάβο που ονομαζόταν Πέτρος, και, παρόλο που τον ελευθέρωσε αμέσως, εκείνος παρέμεινε στην υπηρεσία του.

Τέλος, το έθιμο της άφιξης του Sinterklass ανάγεται στην εποχή που η Ολλανδία ήταν αποικιοκρατική και έρχονταν τα χριστουγεννιάτικα προϊόντα από τις αποικίες της.

Κλείνοντας λοιπόν θα λέγαμε ότι ο Sinterklaas είναι ένας καλός άνθρωπος που φέρνει δώρα σε όλους. Αλλά αν δεν φέρεσαι καλά, σε παίρνει μαζί του στην Ισπανία! Φυσικά κι αυτό είναι μέρος του μύθου... Μην το πάρεις στα σοβαρά!

Άφιξη στο λιμάνι του Άμστερνταμ:

Παρέλαση:

Πηγές:
Epcon.gr: Χριστουγεννιάτικα έθιμα από τον κόσμο
Ert.gr: Χριστούγεννα στην Ολλανδία
Pathfinder.gr: Ο δυτικός Άγιος κι η ιστορία του
Stnicholascenter.org: Sinterklass arrival – Amsterdam, The Netherlands
Sintinamsterdam.nl: Sint in Amsterdam… intocht
Soitu.es: El Papá Noel holandés es español y se llama 'Sinterklaas'
Wikipedia: Χριστουγεννιάτικα έθιμα χωρών

Σύνταξη: Βίκυ Ρούσκα
Ευχαριστούμε τον Κωνσταντίνο Σφύκα που πρότεινε το θέμα του άρθρου.