Η μετάδοση αποφθεγμάτων στους λαούς αφορά ταξικές, φυλετικές και ρατσιστικές σκοπιμότητες. Η λεγόμενη λαϊκή σοφία είναι ο καθρέφτης μιας διαχρονικής δυστυχίας, φαυλότητας, και εχθρότητας που έχουν επιβάλλει στους λαούς οι εκφυλισμένες εξουσίες.
Ας δούμε μερικές παροιμίες που στην πραγματικότητα καθιερώνουν την πλουτοκρατία στην συνείδηση των λαών, οι οποίοι διδάσκονται να υποτάσσονται στο χρήμα αποδεχόμενοι στωικά την κυριαρχία του:
Μια ισπανική παροιμία μάς επιβεβαιώνει ότι «Todas las cosas obedecen a la pecunia» (τα πάντα υπακούν στο χρήμα).
Μια μεξικάνικη παροιμία λέει: «Señor Caballero es don Dinero» (ο κύριος Λεφτάς είναι παντοδύναμος ιππότης).
Οι Γερμανοί λένε: «Geld herrschet in aller Welt» (το χρήμα εξουσιάζει όλον τον κόσμο).
Οι άγγλοι λένε: «Money talks» (το χρήμα μιλάει).
Οι Ιταλοί: «Il denaro e il re del mondo» (το χρήμα είναι ο βασιλιάς τού κόσμου).
Στην Σικελία λένε ότι «Se vuoi arricchire fai mestiere vile» (αν θέλεις να πλουτίσεις διάλεξε χυδαίο επάγγελμα).
Οι Έλληνες λένε «φτωχός περήφανος, πλούσιος ψεύτης».
Σαν πρώτη ανάγνωση θα μπορούσε κανείς δίκαια να υποστηρίξει ότι η λαϊκή σοφία έχει επισημάνει τις ανισότητες μεταξύ πλούτου και φτώχειας με σοφία, εξυπνάδα και καυστικότητα. Μήπως τα πράγματα δεν είναι έτσι; Μήπως οι παροιμίες αυτές έχουν επιβληθεί ή διαδοθεί για να αποδέχεται ο φτωχός την μοίρα του και να απολαμβάνει ο πλούσιος την ζωή του; Για παράδειγμα, η αξία «φτωχός πλην τίμιος» στον λαϊκό ελληνικό κινηματογράφο μήπως έπειθε τους φτωχούς να αποδέχονται την φτώχια τους μέσα από την ψευδαίσθηση ότι λόγω τής φτώχιας τους είναι έντιμοι και ενάρετοι απέναντι στον Θεό και την κοινωνία;
Ας συνεχίσουμε με παροιμίες που απροκάλυπτα έχουν ως σκοπό την καλλιέργεια του μίσους μεταξύ των λαών, δηλαδή δεν επιδέχονται αγαθές προθέσεις.
Οι Τούρκοι λένε: «Ezeli düsman kahpe Yunanli» (αιώνιος εχθρός ο πουτανιάρης Έλληνας) [στο: Π. Χιδίρογλου, Εθνολογικοί προβληματισμοί από την τουρκική και ελληνική παροιμιολογίας, Αθήνα 1987, σ.38].
Οι Ιταλοί λένε: «Porco tedesco» (γερμανικό γουρούνι) και μάλιστα πολλοί Έλληνες είναι πρόθυμοι να συμφωνήσουν.
Οι γερμανοί για τους ισπανούς λένε ότι η Ισπανία θα ήταν όμορφη χώρα αν έλειπαν οι Ισπανοί, οι Ρώσοι για τους Πολωνούς λένε ότι μια ρωσική τρίχα ζυγιάζει όσο ένας Πολωνός, οι Αμερικανοί λένε ότι ο νέγρος δουλεύει μόνο κάτω από τον βούρδουλα του αφεντικού του, οι Ισπανοί λένε ότι ο κακός Ισπανός κάνει έναν καλό Πορτογάλο, οι Πορτογάλοι λένε ότι το μόνο καλό που έρχεται από την Ανατολή(υπονοώντας από την πλευρά τής Ισπανίας) είναι ο ήλιος, οι Έλληνες λένε ότι τον Αράπη (αναφερόμενοι στους Άραβες ασφαλώς) κι αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς, οι Ισπανοί λένε (αναφερόμενοι στους νέγρους) ότι κάτω από το πάπλωμα η νέγρα είναι σαν άσπρο θηλυκό, οι Πολωνοί λένε να πιάνεις τον Εβραίο από τα πόδια και τον διάβολο από τα κέρατα.
Δεν υπάρχει τέλος στις ταπεινωτικές αυτές παροιμίες που έχουν καθιερωθεί ως «σοφές». Για παράδειγμα, ο κύκλος των παροιμιών που καλλιεργούν το μίσος ήταν επίμαχο θέμα σχεδόν όλων των ηγεμόνων. Ο Ισπανός μονάρχης Κάρολος Ε’, στον ΙΣΤ’ αι. έλεγε «Μιλάω ισπανικά στον θεό, ιταλικά στις γυναίκες, γαλλικά στους άντρες και γερμανικά στο άλογό μου».
Ανάλογες παροιμίες συναντάμε στον διαχρονικό μισογυνισμό. Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται ότι όλες οι κακίες είναι τίποτα μπροστά στην κακία τής γυναίκας. Ο ίδιος εξευτελισμός κυριαρχεί και στις Ελληνικές παροιμίες. Οι Κρητικοί λένε «Η καλύτερη γυναίκα, του Βελζεβούλ τσιράκι». Αθηναϊκή παροιμία λέει ότι η γυναίκα έχει τον διάβολο μέσα της. Στην Ήπειρο ανακαλύπτουμε ότιτην γυναίκα και το χειμωνιάτικο πεπόνι η τύχη τα διαλέγει. Στην Ζάκυνθο πιστεύουν ότι η γυναίκα και το τηγάνι δεν πρέπει να βγαίνουν απ’ το σπίτι.
Οι Ιταλοί λένε «Le mazzate del marito sono dolce e saporite» (οι ξυλιές τού συζύγου είναι γλυκειές και νόστιμες). Οι Γερμανοί λένε ότι είναι καλύτερα να θάψεις γυναίκα παρά να την πας στην εκκλησία (εννοείται για στεφάνωμα). Επίσης λένε ότι το θηλυκό είναι μισοψημένος άντρας. Οι Κινέζοι πιστεύουν μέσα από την δική τους λαϊκή σοφία ότι οι όμορφες γυναίκες φοράνε την συμφορά. Οι Άγγλοι με την σειρά τους λένε ότι η άσχημη γυναίκα είναι στομαχόπονος, η όμορφη είναι κεφαλόπονος (ίσως η λέξη κεφάλι να έχει πολλαπλά υπονοούμενα). Οι Εβραίοι λένε ότι η γυναίκα ψεύδεται ακόμα κι όταν το βουλώνει. Οι Ρώσοι λένε ότι η γυναίκα δεν είναι τσουκάλι, δεν σπάει εύκολα (εννοούν όταν την δέρνεις και ασφαλώς να μην φοβάσαι να την δείρεις). Οι Ισπανοί λένε ότι η γυναίκα είναι ένα χάπι που πρέπει να το χρυσώσεις πριν το καταπιείς. Επίσης λένε ότι δύο πράγματα χρειάζεται ο άντρας για τους σκύλους και την γυναίκα: στο αριστερό χέρι ραβδί και στο δεξί ψωμί.
Ασφαλώς αποφθέγματα μισογυνισμού έχουμε ως παρακαταθήκη από διαπρεπείς διανοούμενους. Ο Cervantes, στο Δον Κιχώτη Ι, ΙΧ λέει ότι είναι φυσικό στις γυναίκες να περιφρονούν εκείνους που τις αγαπούν και να αγαπούν όσους τις περιφρονούν. Ο Ισπανός δραματουργός Lope de Vega έγραψε ότι ο χαρακτήρας όλων ανεξαρτήτων των γυναικών έχει δύο πόλους, τον έρωτα και την εκδίκηση. Ο Γάλλος συγγραφέας Μολιέρος μάς αναφέρει ότι και το καλύτερο της γυναίκας είναι γεμάτο κακία (στο έργο του La Critique de l’ Écoledes Femmes). Ο Βολταίρος αναφέρει ότι το μόνο πλάσμα που δεν μπορεί κανείς να συκοφαντήσει είναι οι γυναίκες επειδή έχουν όλες τις κακίες (στο έργο του Les surprises de l’amour). Ο Γάλλος δικτάτορας και σφαγέας Ναπολέων είπε ότι η γυναίκα είναι ιδιοκτησία μας όπως το δέντρο στον κηπουρό (Lettres à Alexandre 1er). Ο Ρουσώ μάς αποκάλυψε ότι στις γυναίκες δεν αρέσει η τέχνη γιατί τους λείπει η ιδιοφυία. Ο Άγγλος ποιητής Byron (πολύ δημοφιλής στην Ελλάδα) έγγραψε «Γλυκειά η εκδίκηση, ειδικά για γυναίκες». Ο Ουγκό έγραψε ότι ο θεός έπλασε τον άντρα και ο διάβολος την γυναίκα. Ο Λόρκα στην Γέρμα έγραψε ότι κάθε γυναίκα έχει αίμα για τέσσερα ή πέντε παιδιά κι αν δεν τα αποχτήσει γίνεται φαρμάκι (δεν διευκρίνισε αν το αίμα της γίνεται φαρμάκι ή η ίδια).
Αλλά και σε επίπεδο πολιτικής και κοινωνικής ηθικής οι λαϊκές παροιμίες ενθαρρύνουν το μίσος, την ταπείνωση και την βία. Μια γερμανική παροιμία λέει ότι ο γάιδαρος κυβερνιέται με το ματσούκι κι ο λαός με την βία. Οι Άγγλοι λένε ότι η ελπίδα είναι το ψωμί των δυστυχισμένων.
Πληθώρα παροιμιών είναι περισσότερο εφιαλτικές παρά σοφές ή στην καλύτερη περίπτωση απλά προσβλητικές. Η λαϊκή σοφία πιστεύω ότι είναι μία ψευδαίσθηση που έχει τις ίδιες ρίζες και με την ψευδαίσθηση ότι ο λαϊκός άνθρωπος είναι αγαθός και αυθεντικός ή ότι το να ζει κανείς με ικανοποιητικούς οικονομικούς πόρους δεν είναι και μεγάλο πλεονέκτημα γιατί σκανδαλίζει την ψυχή του, και πολλές άλλες ανόητα ηθικά και θρησκευτικά διδάγματα, που έχουν καταδικάσει την ανθρωπότητα στην απάθεια και την πνευματική καθυστέρηση.