Ξαναδιαβάζοντας πρόσφατα κάποια αποσπάσματα από το Κουτσό του Χ. Κορτάσαρ θυμήθηκα πάλι πώς αυτός ο συγγραφέας σε μαθαίνει να διαβάζεις την πόλη μέσα από την τέχνη της άσκοπης βόλτας υπό τους ρυθμούς της τζαζ − της μουσικής που τόσο αγαπούσε: «Περπατάμε χωρίς ο ένας να ψάχνει τον άλλον αλλά γνωρίζοντας ότι περπατάμε για να βρεθούμε». Η πόλη του Κουτσού είναι βέβαια το Παρίσι του 1950, η πόλη των δικών μου περιπλανήσεων είναι η Αθήνα του 2015.
Πολύ συχνά και ανάλογα πάντα βέβαια με την παρέα και τη διάθεση καταλήγω να κόβω βόλτες μεταξύ πλατείας Κολωνακίου και πλατείας Εξαρχείων. Όσο δε ο διαθέσιμος χρόνος αυξάνεται τόσο μεγαλώνουν οι ομόκεντροι κύκλοι ή τα πρωτότυπα ζιγκ ζαγκ μέχρι να ανακαλύψω κάτι ή να κουραστώ/ούμε. Κάθε φορά πάντως που περνάω από την πλατεία Κολωνακίου, και αυτό είναι συνήθως βράδυ σκέφτομαι πόσο με τραβάει ο σχεδιασμός της. Χαζεύω τον νερένιο τοίχο της και αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν εκεί πριν να ήταν δημόσια ουρητήρια! Ανεβαίνω με δυσκολία, η αλήθεια είναι, αλλά και χαρά στο μικρό λαβυρινθώδες λοφάκι που σχηματίζεται από αραιά τοποθετημένους κυβόλιθους, συνειδητά αγνοώντας το γεγονός ότι είτε η κλίμακα αυτή δεν είναι για μένα είτε δεν ήταν για την πλατεία. Παρατηρώ ακόμα τις λεπτομέρειες στα εμφανή μπετό, το ωραίο στέγαστρο που έχει μπλεχτεί με τα δεντράκια, τα φώτα της που φέγγουν διακριτικά. Μόνο το γεφυράκι ξεφεύγει από την προσωπική μου ανάγνωση αλλά και γι’ αυτό μπορώ να δεχτώ ότι ίσως εξυπηρετεί έναν διαφορετικό σκοπό, μια μικρο-μεγάλη Αλίκη, ίσως. Άλλωστε, δεν είναι ανάγκη να κατανοούμε τα πάντα σ’ ένα ποίημα. Γιατί για μένα ο σχεδιασμός της πλατείας αυτής διαβάζεται σαν ένα γρήγορο ποίημα πόλης.
Κατά βάθος όμως, η πλατεία αυτή μου αφήνει πάντα μια μελαγχολία. Και αυτό γιατί συμβαίνει συνήθως να είναι ολιγοσύχναστη, σαν έναν πολύ ωραίο κήπο ιδιωτικής βίλας που μόνο λίγοι μπορούν να την επισκεφτούν και αυτοί ένας ένας, άντε το πολύ δύο δύο. Σαν μια πλατεία ιδιωτική που έχει σχεδιαστεί για να ικανοποιεί απόλυτα την ανάγκη της ιδιωτικότητας. Σαν μια πλατεία που δεν θα μπορέσεις ποτέ να δεις έναν άστεγο και αν τον δεις μάλλον θα είναι είδηση. Σαν μια πλατεία που δεν θα μπορέσει κανείς να παρεκτραπεί ούτε στο ελάχιστο. Πράγματι, ένα περίεργο είδος πλατείας. Σκέφτομαι δε ακόμα ότι ειδικά τα βράδια είναι σαν να την κλειδώνει κάποιος μ’ ένα μεγάλο αόρατο κλειδί. Ποιος ή ποιοι άραγε;
Αλλά και πάλι, δύσκολα θα μπορούσε να σχεδιαστεί μια πιο πετυχημένη πλατεία για τη συγκεκριμένη γειτονιά, λαμβάνοντας υπόψη ακόμα και τις όποιες αντιρρήσεις είχαν τότε (2004) διατυπωθεί.
Και καταλήγω φυσικά να σκέφτομαι τις συνθήκες…
Μήπως τον αρχιτέκτονα οι συνθήκες αυτές που παράγουν τόσες κραυγαλέες αντιφάσεις τον ξεπερνούν; Μήπως ο ποιητής ξαφνικά ακούει το καλό του ποίημα να απαγγέλεται στον θαυμαστό κήπο των λίγων με σκοπό να ακουστεί από λίγους; Κάποια στιγμή πάντως, θα πρέπει να μιλήσουμε και γι’ αυτές τις συνθήκες συλλογικά. Μέχρι τότε όμως, τι κάνουμε; Ποιες αντιφάσεις πρέπει να χωνέψουμε και ποιες όχι; Ιδού η απορία!
Υπ. Θυμάμαι πάντως πώς ήταν και πριν την ανάπλαση. Ήταν λίγο σαν μια μικρή ζούγκλα στο κέντρο της Αθήνας, με περισσότερο χώμα η αλήθεια είναι απ’ όσο τώρα. Το πράσινο κατέκλυζε τον χώρο της άναρχα και όταν τη διέσχιζα θυμάμαι από την οδό Πατριάρχου Ιωακείμ για να πάω συνήθως στο Βρετανικό Συμβούλιο ένιωθα σαν να χωνόμουν σε έναν υπερμεγέθη θάμνο. Φωτογραφία πάντως της πλατείας δε βάζω. Μήπως και σας κεντρίσω το ενδιαφέρον να πάτε όσοι έχετε λίγο καιρό και να τη «διαβάσετε». Και για όσους δεν έχουν χρόνο για πραγματικές περιπλανήσεις προτείνω το Κουτσό. Μάλιστα διαβάζεται και αποσπασματικά, όπως άλλωστε και οι πόλεις μας.
Καλή Άνοιξη να έχουμε