Μάστερ Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου
Εκδοτική βιομηχανία – Τύπος – θέατρο – κινηματογράφος
Ένα μεγάλο ποσοστό των δεκάδων χιλιάδων νέων τίτλων που η εκδοτική βιομηχανία βγάζει κάθε χρόνο στην αγορά, στην Ισπανία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες –το οποίο μεταφράζεται σε εκατομμύρια ευρώ– αποτελείται από μεταφράσεις. Το ίδιο συμβαίνει με το θέατρο και τον κινηματογράφο. Θα πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι σε μετάφραση διαβάζουμε τις μεγάλες αξίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας –Όμηρο, Κονφούκιο, Σέξπιρ, Μπασό, Ντοστογέφσκι, Ρεμπό, Βιρτζίνια Γουλφ ή Κάφκα, για παράδειγμα–, τα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι και του Ζορζ Σιμενόν ή το τελευταίο ευπώλητο. Σε μετάφραση διαβάζουν οι Ισπανοί τους δικούς τους Ιμπν Χαζμ και Αβισεβρών.
Μεταφρασμένο διαβάζουν τον Δον Κιχώτη στην Κίνα ή στην Αγγλία. Σε διαφορετικές αποδόσεις απολαμβάνουμε κάθε φορά έργα του Σέξπιρ ή του Τσέχοφ. Με υπότιτλους ή μεταγλωττισμένες βλέπουμε σπίτι μας ή στον κινηματογράφο τις περισσότερες ταινίες. Οι νέες μεταφράσεις των παλαιότερων και των σύγχρονων κλασικών έργων, έργα που δεν έχουν πλέον πνευματικά δικαιώματα, αποδεικνύονται συνήθως μια πολύ επικερδής δραστηριότητα –όχι μόνο σε πολιτιστικό επίπεδο– γύρω από την οποία στήνονται σημαντικά εκδοτικά σχέδια στη Μαδρίτη, στη Βαρκελώνη αλλά, τώρα τελευταία, και στην Ανδαλουσία.
Η Μάλαγα φιλοξένησε επιφανείς μεταφραστές κατά το 19ο αιώνα, ενώ ήδη από τη δεκαετία του 1920 είναι κέντρο σημαντικής εκδοτικής δραστηριότητας στο χώρο της Ανδαλουσίας, δραστηριότητα που έτυχε της εκτίμησης των λογοτεχνικών κύκλων όλης της χώρας, με ενδιαφέρουσες προσπάθειες και στο χώρο της μετάφρασης: ο Λουίς Θερνούδα δεν δημοσίευσε στο λογοτεχνικό περιοδικό Litoral μόνο το πρώτο του βιβλίο, αλλά και μεταφράσεις ποιημάτων από το Ο έρωτας, η ποίηση του Ελυάρ (1929), που αποτελούν και τις πρώτες του ποιητικές μεταφράσεις. Σε πιο δύσκολα χρόνια, ο Βιθέντε Αλεϊξάντρε, σε μία επιστολή του προς τον Ραφαέλ Λεόν, χαρακτήριζε ως «τιμή για τον εκδοτικό κόσμο της Μάλαγας» την έκδοση (Μάλαγα, Caffarena & León, 1964) 25 ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη, σε μετάφραση της Ελένα Μπιδάλ και του Χοσέ Άνχελ Μπαλέντε. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στα εκδοτικά πράγματα της Ανδαλουσίας ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη μετάφραση. Ένδειξη του όλο και αυξανόμενου πρωταγωνιστικού ρόλου της μετάφρασης στον εκδοτικό χώρο της Ανδαλουσίας είναι η καθιέρωση, από το 2005, του Ανδαλουσιανού Βραβείου Μετάφρασης.
Η Μάλαγα, στην οποία διαμένουν πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς, είναι η έδρα του Ανδαλουσιανού Κέντρου Γραμμάτων και του Ανδαλουσιανού Συμφώνου για το Βιβλίο. Στη Μάλαγα, επιπλέον, βρίσκονται σημαντικά ιδρύματα όπως το Πολιτιστικό Κέντρο της Γενιάς του 27 και το Ινστιτούτο Βιβλίου, ενώ φιλοξενεί και ένα καταξιωμένο Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Τέλος, αξίζει να προσθέσουμε ότι είναι μια πόλη με έντονη θεατρική δραστηριότητα.
Η Μάλαγα, τα τελευταία χρόνια, τείνει να εξελιχθεί σε φυτώριο μεταφραστών, τόσο για τον εκδοτικό χώρο, όσο και για τον κινηματογράφο και το θέατρο. Στο Τμήμα Μετάφρασης και Διερμηνείας του Πανεπιστημίου της Μάλαγας εργάζονται πολλοί και σημαντικοί καθηγητές που ασχολούνται με την πρακτική, την έρευνα και τη διδασκαλία της λογοτεχνικής μετάφρασης, ενώ παράλληλα φιλοξενεί εξωτερικούς συνεργάτες (μεταφραστές, συγγραφείς, εκδότες, διορθωτές, σχεδιαστές, πανεπιστημιακούς καθηγητές) που προέρχονται από διάφορές πόλεις και πανεπιστήμια της ευρωπαϊκής και αμερικανικής ηπείρου.
Οι σπουδές του παρόντος Μάστερ έχουν ως σκοπό τους να προσφέρουν στους φοιτητές μια εκπαίδευση που θα λαμβάνει υπόψη της την πολυπλοκότητα της δουλειάς του μεταφραστή λογοτεχνίας σε όλα τα επίπεδα και να συνεισφέρουν με επιτυχία στην προετοιμασία αξιόπιστων επαγγελματιών που θα είναι ικανοί να φέρουν σε πέρας μια εργασία υψηλής ευθύνης στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών και της διάδοσης της γνώσης, τομείς και οι δύο πολύ σημαντικοί για το μέλλον της πολιτιστικής βιομηχανίας.
Máster Universitario en Traducción Literaria y Humanística
industria editorial-prensa-teatro-cine
La industria editorial con una producción anual en España, Grecia, Italia, el Reino Unido y otros países de nuestro entorno, de decenas de miles de títulos —que se traducen en millones de euros— se nutre en gran medida de traducciones. Lo mismo cabe decir del teatro y del cine. Conviene recordar que en traducción leemos los grandes valores de la literatura universal —Homero, Confucio, Shakespeare, Basho, Dostoievski, Rimbaud, Virginia Woolf, Kafka, por ejemplo—, las novelas de Agatha Christie y Georges Simenon, o el último best seller. Traducidos leemos a nuestros Ibn Hazm e Ibn Gabirol. En traducción leen El Quijote en la China o Inglaterra. En versiones diferentes disfrutamos una y otra vez de Shakespeare y de Chéjov. Subtituladas o dobladas, vemos, en casa o en el cine, infinidad de películas. Las nuevas traducciones de clásicos antiguos y modernos, es decir de obras libres de derechos, se convierten con frecuencia en una actividad muy rentable —no solo culturalmente— en torno a la cual se consolidan importantes proyectos editoriales en Madrid o Barcelona. Últimamente también en Andalucía.
Málaga acogió la actividad de traductores de gran valía ya en el siglo xix, y ha sido desde los años veinte un polo de actividad editorial muy importante en el ámbito andaluz, muy estimado por los círculos literarios de todo el país, con destellos también en el ámbito de la traducción: Luis Cernuda no publicó en Litoral sólo su primer libro; las páginas de la revisa malagueña acogieron también en 1929 versiones de El amor, la poesía de Paul Eluard, sus primeras traducciones poéticas. En años más difíciles, Vicente Aleixandre, en carta a Rafael León, calificaba de «honor de las prensas malagueñas» la edición (Málaga, Caffarena & León, 1964) de Veinticinco poemas de Constantino Cavafis en versión de Elena Vidal y José Ángel Valente. En los últimos años se observa un renovado interés por la traducción en el ámbito editorial andaluz. Expresión de ese creciente protagonismo de la traducción en la producción editorial andaluza es la convocatoria desde 2005 del Premio Andaluz de Traducción.
Málaga, residencia de notables escritores, es la sede del Centro Andaluz de las Letras y del Pacto Andaluz por el Libro; cuenta con instituciones como el Centro Cultural Generación del 27 y el Instituto del Libro, y con un consolidado Festival de Cine. Es una ciudad cada vez más abierta a las artes escénicas.
Málaga, en los últimos años reúne, además, las condiciones necesarias para convertirse en cantera de traductores de libros, de traductores para el teatro y el cine. El Departamento de Traducción e Interpretación de la Universidad de Málaga cuenta con un importante grupo de profesores dedicados a la práctica, la investigación y la enseñanza de la traducción literaria, así como con una importante red de colaboradores externos (traductores, escritores, editores, correctores, diseñadores, profesores universitarios) procedentes de diferentes ciudades y universidades europeas y americanas.
Estos estudios de Máster se proponen ofrecer una formación que dé cuenta de la complejidad de la tarea del traductor literario en todas sus modalidades, y contribuya eficazmente a la preparación de profesionales competentes capaces de ejercer una tarea de gran responsabilidad en el intercambio cultural y en el avance en conocimiento, de no poca trascendencia para el futuro de la industrias culturales.