Θεσσαλονίκη, 1/9/2009
Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς δεν έχει ακόμη αποσταλεί ενημερωτική εγκύκλιος στους Διευθυντές των Γυμνασίων, ώστε αυτοί με την σειρά τους να ενημερώσουν τους μαθητές τους για την δυνατότητα εκμάθησής και της Ισπανικής γλώσσας μεταξύ των προσφερόμενων γλωσσών προς επιλογή (Γαλλικής, Γερμανικής, Ιταλικής), παρόλο που η σύσταση του κλάδου ΠΕ 40 Ισπανικής Γλώσσας έχει ολοκληρωθεί από τον μήνα Ιούλιο, παρόλο που έχει καταρτιστεί από τον μήνα Αύγουστο πίνακας αναπληρωτών και ωρομισθίων ανά περιφέρεια και παρόλο που πρόσφατα συστάθηκαν ελάχιστες οργανικές θέσεις στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (μόνο 14 οργανικές θέσεις) για το σχολικό έτος 2009-2010. Ελάχιστες οργανικές θέσεις (μόνο 16 οργανικές θέσεις) στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση έχουν συσταθεί και για τον κλάδο ΠΕ 34 Ιταλικής Γλώσσας.
Στις υπεύθυνες δηλώσεις που δόθηκαν προς συμπλήρωση, λίγο πριν τη λήξη του σχολικού έτους 2008-2009, στους γονείς και μαθητές της ΄ΣΤ Δημοτικού για να επιλέξουν την δεύτερη ξένη γλώσσα που θα διδαχθούν το σχολικό έτος 2009-2010 στην Ά Γυμνασίου, δεν υπήρξε τελικώς αναφορά στην Ισπανική γλώσσα, με το αιτιολογικό ότι δεν είχε υπογραφεί μέχρι τότε η σύστασή του κλάδου ΠΕ 40 Ισπανικής Γλώσσας. Με βάση τα ανωτέρω, είναι αμφίβολο αν τελικά οι καθηγητές των Ισπανικών θα κληθούν να εργαστούν ως ωρομίσθιοι ή αναπληρωτές στα Γυμνάσια. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις δε, οι μαθητές δεν είναι εκτενώς ενημερωμένοι για την δυνατότητα εκπαιδευτικής προσφοράς της Ιταλικής γλώσσας, η οποία εισήχθη ένα χρόνο πριν από την Ισπανική γλώσσα στα Γυμνάσια. Ακόμη και να σταλεί ενημερωτική εγκύκλιος την εβδομάδα που διανύουμε, επικρατεί η γενική εντύπωση ότι θα γίνει πλημμελής ενημέρωση για την εκπαιδευτική προσφορά της Ισπανικής γλώσσας , δεδομένου ότι θα γίνει σχεδόν με την έναρξη των μαθημάτων. Οι μαθητές θα εισέλθουν στις τάξεις έχοντας ήδη επιλέξει μια γλώσσα της αρεσκείας τους (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική) όταν αποφοίτησαν από την ‘ΣΤ Δημοτικού.
Πρόταση 1: Μια πρόταση που θα μπορούσε να τεθεί στο Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι να εκδίδεται συγκεκριμένο φυλλάδιο για την Δημόσια Ξενόγλωσση Εκπαίδευση από το Υπουργείο Παιδείας και σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το οποίο να διανέμεται υποχρεωτικά στους μαθητές του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου και να τους ενημερώνει με ισότιμο τρόπο για όλες τις προς επιλογήν παρεχόμενες ξένες γλώσσες. Πρέπει οι μαθητές να επιλέγουν ελεύθερα την δεύτερη ξένη γλώσσα που αποφασίζουν να μάθουν. Είναι συχνό το φαινόμενο διανομής στους μαθητές, λόγω του άκρατου ανταγωνισμού που επικρατεί μεταξύ των καθηγητών των ξένων γλωσσών επιλογής, μη εγκεκριμένων φυλλαδίων ως προς το περιεχόμενό τους, με σκοπό να κατευθύνουν τους μαθητές υπέρ της εκμάθησής της μιας ή της άλλης γλώσσας. Η πολυγλωσσία δεν μπορεί να στηριχτεί ως εγχείρημα σε σαθρά θεμέλια, δεδομένου ότι αρχίζει να καλλιεργείται το επιχείρημα περί βασικών (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά) και μη βασικών ευρωπαικών γλωσσών (ιταλικά, ισπανικά), όσο η ιταλική και η ισπανική γλώσσα δεν διδάσκονται στην Πρωτοβάθμια και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση.
Ίσως να οφείλεται στην έλλειψη ενημέρωσης το γεγονός ότι η πλειοψηφία των μαθητών του Λυκείου που αποφασίζει να σπουδάσει σε ξενόγλωσσα τμήματα, επιλέγει μέχρι τώρα μεταξύ των τμημάτων της Αγγλικής, της Γαλλικής και της Γερμανικής Φιλολογίας, αγνοώντας ότι και οι απόφοιτοι των τμημάτων Ιταλικής και Ισπανικής Φιλολογίας, καθώς και του τμήματος Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Ε.Α.Π, έχουν πλέον το δικαίωμα να διοριστούν ως καθηγητές μέσης εκπαίδευσης στην Δημόσια Εκπαίδευση. Ανάλογη κατάσταση επικρατούσε και στο τμήμα της Γερμανικής Φιλολογίας πριν την εισαγωγή της Γερμανικής γλώσσας ως δεύτερη ξένη γλώσσα επιλογής στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση το 1993.
Εικάζεται ότι δεν υπάρχει η αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή (διαθέσιμες αίθουσες), ώστε να γίνει πράξη η παράλληλη διδασκαλία και για τις τέσσερις αυτές ξένες γλώσσες προς επιλογή (Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Ισπανικά). Πρόταση 2: Μια πρόταση που θα μπορούσε να τεθεί στο Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι η διδασκαλία των ξένων γλωσσών (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά) να διεξάγεται πέραν του βασικού ωρολογίου προγράμματος (μεσημεριανές ή απογευματινές ώρες), ώστε να υπάρχουν διαθέσιμες αίθουσες για όλες τις παρεχόμενες ξένες γλώσσες.
Ένα άλλο πρόβλημα που προκύπτει είναι το πρόβλημα συγκρότησής τμήματος για την διδασκαλία της ξένης γλώσσας, κυρίως για τις νεοεισαχθείσες γλώσσες (ιταλικά, ισπανικά) που δεν τις επιλέγουν ακόμη πολλοί μαθητές (η αγγλική, η γαλλική και η γερμανική γλώσσα έχουν μακροχρόνια παράδοση στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα). Για να κληθεί ο ωρομίσθιος καθηγητής π.χ. Γαλλικών, Γερμανικών, Ιταλικών ή Ισπανικών στην σχολική μονάδα, πρέπει να δημιουργηθεί τμήμα 12 ατόμων και σε απομακρυσμένες σχολικές μονάδες της ηπειρωτικής και της νησιωτικής χώρας αρκεί να δημιουργηθεί τμήμα 8 ατόμων. Από την στιγμή που κάποιος μαθητής επιθυμεί να μάθει μια ξένη γλώσσα, είναι παράλογο για αριθμητικούς λόγους να μην διδάσκεται τελικώς την γλώσσα επιλογής του π.χ. γιατί σχηματίστηκε τμήμα 6 μαθητών και όχι 12 μαθητών. Σε πολλές περιπτώσεις συγκεντρώνεται ο απαραίτητος αριθμός των 12 μαθητών και συγκροτείται το τμήμα για να κληθεί ο ωρομίσθιος καθηγητής της ξένης γλώσσας, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι 12 μαθητές δεν θα έχουν τελικώς την ευκαιρία να διδαχτούν π.χ. την Ιταλική ή την Ισπανική γλώσσα, διότι ο καθηγητής της Ιταλικής ή της Ισπανικής γλώσσας που διαμένει στην Θεσσαλονίκη δεν δύναται να μεταβεί λόγω πενιχρών αμοιβών και μη καταβολής οδοιπορικών στο Γυμνάσιο της Λάρισας.
Πρόταση 3: Μια πρόταση που θα μπορούσε να τεθεί στο Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι σε κάθε σχολική μονάδα να υπάρχουν καθηγητές όλων των ξενόγλωσσων ειδικοτήτων, οι οποίοι θα καλύπτουν το ωράριο τους διδάσκοντας και σε ενήλικες (όσοι ενήλικες το επιθυμούν να έχουν το δικαίωμα να απευθύνονται στις δημόσιες σχολικές μονάδες για να διδαχτούν και να αποκτήσουν κάποιο κρατικό πιστοποιητικό στην ξένη γλώσσα επιλογής τους. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνεται και με τα πιστοποιητικά πληροφορικής). Το σχολείο είναι δημόσιο αγαθό. Οι φορολογούμενοι πολίτες πρέπει να έχουν το δικαίωμα στην δια βίου εκπαίδευση. Το κρατικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας ως πρωταρχικός στόχος εκμάθησής μιας γλώσσας, μπορεί να αποτελέσει φραγμό στην απαξίωση της ξένης γλώσσας στο Δημόσιο Σχολείο (η ώρα του παιδιού). Η διδασκαλία της ξένης γλώσσας πρέπει να διαχωριστεί από το υπόλοιπο βασικό ωρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων. Η εκμάθησή της ξένης γλώσσας πρέπει να απαγκιστρωθεί από τα στενά ηλικιακά όρια που της προσδίδει η έννοια του σχολικού περιβάλλοντος.
Πρόταση 4: Οι φορητοί υπολογιστές που θα δοθούν υποχρεωτικά στους μαθητές της Ά Γυμνασίου, θα πρέπει να διαθέτουν προεγκατεστημένο λογισμικό για όλα τα επίπεδα εκμάθησης (A1,A2,B1,B2,C1,C2) και για όλες τις παρεχόμενες ξένες γλώσσες του εκπαιδευτικού μας συστήματος (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά). Ακόμη και αν ο μαθητής τελικώς επιλέξει να μάθει ως δεύτερη ξένη γλώσσα την γαλλική στο σχολείο (διατηρώντας στην επιφάνεια εργασίας το εικονίδιο συντόμευσης για την είσοδο στο λογισμικό πακέτο της γαλλικής), θα μπορεί στον ελεύθερό του χρόνο και ορμώμενος από την περιέργειά του να εξερευνήσει και να πειραματιστεί και με τα λογισμικά πακέτα των υπολοίπων γλωσσών (γερμανικά, ιταλικά και ισπανικά).
Εικάζεται ότι με την εισαγωγή ολοένα και περισσοτέρων ξένων γλωσσών στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου, οι Διευθυντές δυσκολεύονται να οργανώσουν και να οριστικοποιήσουν το πρόγραμμα των καθηγητών που εργάζονται στην σχολική τους μονάδα. Οι αλλεπάλληλες αλλαγές που γίνονται στο πρόγραμμα με την καθυστερημένη έλευση των ωρομισθίων καθηγητών (κυρίως ειδικοτήτων που διδάσκουν μαθήματα επιλογής όπως π.χ. είναι οι ξενόγλωσσες ειδικότητες ) δυσχεραίνουν την εύρυθμη λειτουργία της σχολικής μονάδας.
Επίσης η εκμάθησή της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας από το σχολικό έτος 2005-2006 επεκτάθηκε μέσω τριετούς πιλοτικού προγράμματος (2006-2009) και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (‘Ε και ‘ΣΤ Δημοτικού), ενώ η δυνατότητα για την εκμάθησή της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας δίδεται από την Ά Γυμνασίου. Mε ποιο τρόπο λοιπόν θα επιτευχθεί η διδασκαλία με τη μορφή επιπέδων για την Ιταλική και για την Ισπανική γλώσσα, όταν δεν δίνουμε στον μαθητή του Δημοτικού το δικαίωμα να αρχίσει την εκμάθησή της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας από την ‘Ε Δημοτικού, όπως συμβαίνει και για την Γαλλική και για την Γερμανική γλώσσα; Από την στιγμή που και οι τέσσερις αυτές ξένες γλώσσες (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική και Ισπανική) θεωρούνται δεύτερες ξένες γλώσσες προς επιλογή, γιατί υφίσταται αυτός ο αποκλεισμός στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση εις βάρος της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας; Το Υπουργείο Παιδείας στις ερωτήσεις που τέθηκαν από αρκετούς βουλευτές για την επέκτασή του πιλοτικού προγράμματος για την Ισπανική και την Ιταλική γλώσσα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, απάντησε ότι η εισαγωγή της διδασκαλίας της Ισπανικής και Ιταλικής γλώσσας, ως γλωσσών επιλογής στην Α/θμια εκπαίδευση, θα συζητηθεί, εφόσον επανεξετασθεί το θέμα της αναμόρφωσης των Ωρολογίων Προγραμμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, προκύπτει μια σειρά από ερωτήματα, η απάντηση στα οποία αφενός θα βοηθήσει τους καθηγητές των Ιταλικών και των Ισπανικών να κατανοήσουν τις προθέσεις του Υπουργείου Παιδείας σχετικά με το ζήτημα της σταδιακής ενσωμάτωσής των 2 αυτών νέων γλωσσών (Ιταλικής και Ισπανικής) στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, αφετέρου δε θα συνδράμει στον διάχυτο προβληματισμό που υφίσταται σχετικά με το καθεστώς που θα πρέπει να διέπει την Δημόσια και την Ιδιωτική Ξενόγλωσση Εκπαίδευση, εν μέσω του γενικότερου Διαλόγου για την Παιδεία και των ριζικών αλλαγών που πρόκειται να ακολουθήσουν. Το δικαίωμα στην πολυγλωσσία καθιστά ανεπαρκές και αναποτελεσματικό το ισχύον πλαίσιο. Ολοένα και περισσότερο οι σύγχρονοι πολίτες, όντας πολίτες του κυβερνοχώρου, έρχονται σε επαφή με τις λιγότερο ομιλούμενες ή διδασκόμενες γλώσσες. Πρέπει να σχεδιαστεί άμεσα ένα νέο πλαίσιο που θα διασαφηνίζει και θα ομαλοποιεί τις διαδικασίες ενσωμάτωσης και προώθησής των νέων γλωσσών στο μέλλον (π.χ. εισαγωγή της πορτογαλικής και της αραβικής γλώσσας), καθώς και της απορρόφησής των αποφοίτων των ξενόγλωσσων τμημάτων στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
1. Σε ποιές σχολικές μονάδες θα συσταθούν οι 30 συνολικά οργανικές θέσεις που έχουν προκηρυχθεί για τους κλάδους της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας το σχολικό έτος 2009-2010; Δεδομένου ότι ο κλάδος ΠΕ 40 Ισπανικής Γλώσσας δεν συμμετείχε στον τελευταίο Ασεπ Εκπαιδευτικών όπως ο κλάδος ΠΕ 34 Ιταλικής Γλώσσας, και ο επόμενος Ασεπ Εκπαιδευτικών θα διεξαχθεί σε 2 χρόνια, με ποιό τρόπο θα αποκτηθούν από τους υποψήφιους καθηγητές των Ισπανικών οι 14 αυτές οργανικές θέσεις;
2. Πότε σκοπεύει η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να επανεξετάσει το θέμα της αναμόρφωσης των ωρολογίων προγραμμάτων, ώστε να δοθεί σύντομα η δυνατότητα για την διδασκαλία της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, αρχικά μέσω τριετούς πιλοτικού προγράμματος που θα διεξαχθεί στον ίδιο αριθμό σχολικών μονάδων (συνολικά 219 Δημοτικά) , όπως ακριβώς συνέβη και για την Γαλλική και για την Γερμανική γλώσσα; Γιατί ακόμη δεν έχουν συνταχθεί αναλυτικά προγράμματα σπουδών για την Ιταλική και την Ισπανική γλώσσα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση;
3.Οι μαθητές των ΕΠΑΛ στην ‘Α ΚΑΙ ‘Β Λυκείου έχουν το δικαίωμα να διδαχτούν ως επιλεγόμενη ξένη γλώσσα την Ιταλική και την Ισπανική γλώσσα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την δυνατότητα εκμάθησής της Αγγλικής, την Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας;
4.Γιατί στο ειδικό εκπαιδευτικό σώμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη θέση για τον Σύμβουλο ή Πάρεδρο της Ιταλικής Γλώσσας, καθώς και θέση για τον Σύμβουλο ή Πάρεδρο της Ισπανικής Γλώσσας, ενώ προβλέπεται και υπάρχει θέση Συμβούλου για την Γαλλική γλώσσα και 2 θέσεις Παρέδρων επί θητεία για την Αγγλική και την Γερμανική γλώσσα; Είναι επιτακτική ανάγκη για θέματα που άπτονται του γνωστικού αντικειμένου της Ιταλικής γλώσσας και της Ισπανικής γλώσσας, να εισηγούνται και να αποφασίζουν εκπρόσωποι του ιδίου γνωστικού αντικειμένου.
5. Γιατί ακόμη δεν έχουν δημιουργηθεί θέσεις Σχολικών Συμβούλων Ιταλικής γλώσσας και θέσεις Σχολικών Συμβούλων Ισπανικής γλώσσας, ενώ υπάρχουν αντίστοιχοι Σχολικοί Σύμβουλοι για την Αγγλική, την Γαλλική και την Γερμανική γλώσσα; Σε ποιόν θα απευθυνθεί ο ωρομίσθιος ή ο αναπληρωτής καθηγητής των Ιταλικών και των Ισπανικών για τυχόν απορίες που θα προκύψουν μετά από την καθημερινή τριβή του με το εκπαιδευτικό υλικό που θα του δοθεί για να διδάξει ή ελλείψεις που θα διαπιστωθούν π.χ. λόγω μη παροχής οπτικοακουστικού υλικού;
6. Γιατί δεν δίδεται το δικαίωμα της ‘Β Ανάθεσης του μαθήματος "Σεπ της ‘Γ Γυμνασίου" του μαθήματός της Ιστορίας των 3 τάξεων του Γυμνασίου, του μαθήματός της Ά Τάξης Λυκείου "Ο Ευρωπαικός πολιτισμός", καθώς και το δικαίωμα της ‘Α Ανάθεσης του επιλεγόμενου μάθηματός της Β’ Λυκείου "Νεότερη Ευρωπαική Λογοτεχνία: Ιστορία και Κείμενα και οι ρίζες του" στους καθηγητές της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας, ενώ από την άλλη δίδεται το αντίστοιχο δικαίωμα διδασκαλίας των προαναφερθέντων μαθημάτων στους καθηγητές της Αγγλικής, της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας για λόγους συμπλήρωσης ωραρίου.
7. Γιατί όλες οι δεύτερες ξένες γλώσσες που παρέχονται ως επιλογή και διδάσκονται στην Πρωτοβάθμια και στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική, Ισπανική), εκτός της Αγγλικής γλώσσας που είναι υποχρεωτική η εκμάθησή της σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, δεν παρέχονται ως επιλογή και σε όλα ανεξαιρέτως τα προγράμματα σπουδών των τμημάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, παρά μόνο μερικές από αυτές (Γαλλική, Γερμανική) υπάρχουν ως επιλογή στα προγράμματα σπουδών των περισσοτέρων τμημάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης;
Με εκτίμηση,
Νικόλαος Παππούς,
Καθηγητής Ισπανικών