Λευκές γλαδιόλες απόθεσαν την προηγούμενη Πέμπτη τα μέλη της κουβανικής αντιπροσωπείας στη Γουατεμάλα στον τάφο της Μαρία Γκαρσία Γκρανάδος, την οποία απαθανάτησε ο Απόστολος της κουβανικής ανεξαρτησίας και μεγάλος ποιητής Χοσέ Μαρτί (1853-1895), στο περίφημο ποιημά του "Η μικρή από τη Γουατεμάλα" (La Niña de Guatemala).
Ο κουβανός υπουργός Πολιτισμού, Ραφαέλ Μπερνάλ, ο οποίος βρισκόταν σε επίσκεψη εργασίας στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής, μαζί με τον πρέσβη της Κούβας, Ρομπέρτο Μπλάνκο, κατέθεσαν στεφάνι στον τάφο της "μικρής" στο κεντρικό νεκροταφείο της πρωτεύουσας. Με αυτή τη σεμνή τελετή, όπως είπε ο κουβανός διπλωμάτης, ξεκινούν οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της 161ης επετείου της γέννησης του εξέχοντα κουβανού πατριώτη.
Λίγα λόγια για το ποίημα
Η Μαρία ήταν μια από τις κόρες του στρατηγού Μιγκέλ Γκαρσία Γκρανάδος, προέδρου της χώρας από το 1871 έως το 1873. 24 χρόνων, ο Μαρτί γνώρισε τη Μαρία, μια από τις μαθήτριές του στην Ακαδημία Θηλέων Κεντρικής Αμερικής, όπου ο σπουδαίος κουβανός πατριώτης, ποιητής και εκπαιδευτικός παρέδιδε δωρεάν μαθήματα έκθεσης το 1877.
Προφανώς υπήρξε αμοιβαία έλξη ανάμεσα στο νεαρό τότε Μαρτί, ήδη αναγνωρισμένο δάσκαλο, και την κοπέλα. Ο Μαρτί ωστόσο είχε ήδη ζητήσει σε γάμο την Κάρμεν Σαγιάς Μπασάν, την οποία και παντρεύτηκε στο Μεξικό. Ένα μήνα μετά το γάμο, τον Ιανουάριο του 1878, επιστρέφει στη Γουατεμάλα, και μαθαίνει για τον τραγικό θάνατο της μαθήτριάς του.
Παρακάτω παραθέτουμε ολόκληρο το πασίγνωστο ποίημα του Χοσέ Μαρτί.
Η ΜΙΚΡΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ
Θέλω, κάτω απ’ τη σκιά ενός φτερού,
Να διηγηθώ αυτή την ανθισμένη ιστορία:
Η μικρή από τη Γουατεμάλα,
Αυτή που πέθανε από έρωτα.
Ήταν από λευκά κρίνα οι ανθοδέσμες,
Και οι μπορντούρες από μετάξι
Και από γιασεμί. Τη θάψαμε
Μέσα σε φέρετρο από μετάξι.
…Αυτή χάρισε σε αυτόν που τη ξέχασε
Ένα μαξιλαράκι με αρώματα.
Εκείνος γύρισε, γύρισε παντρεμένος.
Αυτή πέθανε από έρωτα.
Πήγαιναν κουβαλώντας την στους ώμους
Επίσκοποι και πρέσβεις.
Πίσω πήγαινε ο λαός κατά κύματα
Όλοι φορτωμένοι με λουλούδια.
…Αυτή για να τον ξαναδεί,
Βγήκε να κοιτάξει από το ύψωμα.
Αυτός γύρισε με τη γυναίκα του.
Αυτή πέθανε από έρωτα.
Σαν πυρωμένος μπρούτζος
Στο φιλί του αποχαιρετισμού
Ήταν το μέτωπο της. Το μέτωπο
Που περισσότερο αγάπησα στη ζωή μου!
…Μπήκε αργά στο ποτάμι,
Την έβγαλε νεκρή ο γιατρός.
Λένε πως πέθανε απ’ το κρύο.
Εγώ ξέρω πως πέθανε από έρωτα.
Εκεί στην παγωμένη κρύπτη,
Την ακούμπησαν πάνω σε δυο πάγκους.
Φίλησα το λεπτό της χέρι
Φίλησα τα λευκά γοβάκια της
Σιωπηλός , σαν έπεσε το βράδυ,
Με φώναξε ο νεκροθάφτης.
Ποτέ πια δεν ξαναείδα
Αυτή που πέθανε από έρωτα!
Μετάφραση: Χάιμε Σβάρτ & Άννα Καράπα
από το βιβλίο "Απλοί Στίχοι", Χοσέ Μαρτί, σελ. 54-59
Το ποίημα στα ισπανικά: La niña de Guatemala
Σημείωση: Η παραπάνω αποτελεί πιο σύντομη εκδοχή ανάρτησης στο blog Prensa Rebelde