Η Ελληνίδα ζωγράφος Σούλα Ρεπάνη έφτασε για πρώτη φορά στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στη Βαρκελώνη, το 1986 με μια υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές. Εκεί γνώρισε τον επίσης ζωγράφο Miguel Karballo, και πήρε την απόφαση να εγκατασταθεί μαζί του στη Γαλικία. Είχα μάθει για εκείνη από μια συνέντευξη στην El País και ήθελα πολύ να τη γνωρίσω, να δω από κοντά έργα της και να μοιραστώ μαζί της εμπειρίες από την παραμονή στην Ισπανία, αλλά και στη γαλικιανή γη, που κι εμένα συχνά με φιλοξενεί, και μου μοιάζει ό,τι πιο μαγικό υπάρχει σε τούτο τον πλανήτη.
Αφού χόρτασαν τα μάτια μου την οργιώδη, χειμερινή βλάστηση της Ουρένσε, αντίκρυσα το σπίτι, όπως το είχα δει στη φωτογραφία, καλυμμένο σχεδόν ολόκληρο με κισσό. Έξω μια πινακίδα έγραφε Obradoiro de Arte (Εργαστήριο Τέχνης). Μέσα, με εγκαρδιότητα με ξενάγησε η ζωγράφος στους χώρους, στο εργαστήρι της, στους πίνακες, στις αναμνήσεις που αναδύονταν από τη Λέσβο, στα τοπία της γαλικιανής ακτής και ενδοχώρας, ειδωμένα με ματιά βιωματική και αυθεντική. Ως φυσική κατάληξη ήρθε η συνέντευξη.
─ Για έναν παρατηρητή των έργων σoυ είναι σαφές το ονειρικό στοιχείο που υπάρχει στην πλειονότητα αυτών. Είναι τα όνειρα μια από τις βασικές πηγές της έμπνευσής σου;
─ Δεν είναι όνειρα με την έννοια παραστάσεων που έχω δει στον ύπνο μου, αλλά καταστάσεις που υπάρχουνε στο μυαλό μου. Τώρα αν αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε όνειρο, ας είναι. Η εξιδανίκευση μιας κατάστασης, μιας ατμόσφαιρας, επίσης εμπεριέχει στοιχεία ονείρου.
─ Ποια θέματα σε παρακινούν να ζωγραφίσεις;
─ Τα θέματα, σε τελευταία ανάλυση, δεν έχουν μεγάλη σημασία για μένα. Βέβαια παρατηρώ ότι το τοπίο βγαίνει σαν θέμα στη δουλειά μου τα τελευταία χρόνια. Ίσως είναι επειδή ζω στη φύση –όπως βλέπεις μόνο τοπίο βλέπω γύρω μου. Και βγαίνει με τρόπο όχι ηθελημένο∙ σπάνια συμβαίνει να ξεκινήσω με την πρόθεση να κάνω τοπίο. Ξεκινάω από μια πρόθεση σύνθεσης. Αρχίζω να μουντζουρώνω, να τον φοβερίζω το μουσαμά –γιατί κι εγώ φοβάμαι– το άσπρο αυτό... Από εκεί ξεκινάνε και ξεπηδούνε μορφές, χρώματα, εντάσεις... και όπου με οδηγήσει. Είναι σαν να μπαίνω σε μια περιπέτεια πια. Αυτό που θέλω είναι μια λογική διαδικασία, είναι να πετύχω μια ισορροπημένη σύνθεση, όπου άλλοτε με ενδιαφέρει μια αρμονία χρωματική, άλλοτε εντάσεις... Αυτό είναι το τεχνικό μέρος της διαδικασίας. Στην πορεία δεν ξέρω τι θα προκύψει. Όπως βλέπεις τα τελευταία χρόνια μου βγαίνουν πολλά τοπία που όμως δεν τα βλέπω κάπου· είναι μνήμες, είναι καταστάσεις συναισθηματικές περισσότερο.
─ Γνωρίζουμε ότι ο Γιάννης Μόραλης υπήρξε ένας από τους δασκάλους σου. Θα θέλαμε να μας μιλήσεις λίγο για αυτή τη σχέση.
─ Στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας υπήρχε το προκαταρκτικό έτος που ήταν κοινό για όλους και μετά επέλεγες τον κλάδο που ήθελες να ακολουθήσεις: ζωγραφική, γλυπτική ή χαρακτική. Στον κλάδο της ζωγραφικής υπήρχαν 4-5 δάσκαλοι και εσύ επέλεγες τον καθηγητή που ήθελες. Στο εργαστήριο του Μόραλη ήμασταν όλα τα έτη, δηλαδή δεύτερο, τρίτο, τέταρτο, πέμπτο. Αναγκαστικά υπήρχε ένας περιορισμός στον αριθμό των φοιτητών. Είχα την τύχη να με επιλέξουν για να παρακολουθήσω το εργαστήριό του. Ήταν μια φανταστική εμπειρία. Τον πέτυχα τα τρία τελευταία χρόνια της διδασκαλίας του, δηλαδή στο τελευταίο έτος το δικό μου είχε συνταξιοδοτηθεί. Είχε μια ευγένεια που σπάνια τη συναντάς, σοβαρότητα σαν στάση ζωής και σαν φιλοσοφία, αλλά είχε και φοβερό χιούμορ, και φυσικά ήταν πολύ καλός καλλιτέχνης. Η διδασκαλία του στηριζόταν πολύ στην αρχαία ελληνική τέχνη, εξ ου και όλο το έργο που έχει κάνει...
─ Μπορείς να κατονομάσεις κάποιους από τους ζωγράφους που σε επηρέασαν;
─ Πιθανόν αυτοί που υπήρξαν δάσκαλοί μου, γιατί είναι η πρώτη επαφή που έχεις με τα πράγματα. Πριν περάσω στην Καλών Τεχνών υπήρξα μαθήτρια του Αντώνη Απέργη, που ήταν καθηγητής σε φροντιστήριο και παράλληλα δούλευε ως ζωγράφος. Σίγουρα οι καθηγητές μου με επηρεάσανε κατά κάποιον τρόπο. Η βυζαντινή αγιογραφία και ζωγραφική επίσης με έχει επηρεάσει. Δεν μπορώ να σταθώ σε ονόματα. Θαύμαζα ας πούμε τον Piero della Francesca ή κάποιους αναγεννησιακούς. Η τέχνη δεν ξεκινάει από έναν, υπάρχει ένα παρελθόν. Πάντα βασίζεσαι σ’ αυτά που έχουν κάνει οι προγενέστεροι.
─ Σε τι έχει αλλάξει ή πώς έχει εξελιχθεί η ζωγραφική σου από τότε που έφτασες στην Ισπανία, το 1986, μέχρι σήμερα;
─ Έχει αλλάξει η ζωγραφική μου, αυτό είναι βέβαιο. Έχει στοιχεία πιο δραματικά θα έλεγα, πιο πολύ χρώμα. Παλιότερα ήταν πιο συγκεκριμένα τα όρια που έβαζα. Αναπόφευκτα σε επηρεάζει ο τόπος όπου ζεις, γιατί λειτουργεί στο υποσυνείδητο. Το κλίμα της Γαλικίας βοηθάει στην ενδοσκόπηση, πράγμα που επιδιώκω να μετατρέπω σε κάτι θετικό.
─ Χρησιμοποιείς πάντα υλικά όπως λαδομπογιές, ακρυλικά, γκουάς, ακουαρέλες για να ζωγραφίσεις; Με ποιο από αυτά νιώθεις πιο άνετα;
─ Χρησιμοποιώ κυρίως το λάδι. Παλιότερα χρησιμοποιούσα σκόνες, ακρυλικά, τέμπερες και μελάνια. Με το λάδι έχω μεγαλύτερη εξοικείωση. Είναι ένα υλικό το οποίο έχει δοκιμαστεί στο χρόνο και που έχει άλλη ζεστασιά για μένα. Το ακρυλικό το έχω δουλέψει πολύ, αλλά το έχω απορρίψει γιατί μου φαίνεται ψυχρό.
─ Παρακολουθείς το καλλιτεχνικό πανόραμα της Ελλάδας; Ποιους σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους ξεχωρίζεις;
─ Το παρακολουθώ περιστασιακά. Όταν βρίσκομαι εκεί συνηθίζω να επισκέπτομαι τις εκθέσεις που υπάρχουν. Με κάποιους συναδέλφούς μου έχω προσωπική επαφή και γνωρίζω σε γενικές γραμμές την πορεία των σύγχρονων καλλιτεχνών. Θέλω να επισημάνω όμως ότι η γενιά των σύγχρονών μου μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα. Πιστεύω ότι έβγαλε πολύ σπουδαίους καλλιτέχνες.
─ Μίλησέ μας λίγο για τη Γαλικία. Τι σημαίνει για σένα αυτός ο τόπος;
─ Το τοπίο της Αττικής δεν έχει καμία σχέση με της Γαλικίας, ίσως κάποια μέρη στο Βορρά και σε άλλα σημεία της Ελλάδας να έχουνε κάποια ομοιότητα. Η Γαλικία δίνει μια εντύπωση που σε κατακλύει. Και βέβαια εμένα με εμπνέει, αλλά έπρεπε πρώτα να γίνει βίωμα και να λειτουργήσει στο υποσυνείδητο όπως είπα και προηγούμενως. Είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο. Αρχικά δεν μπορούσα να αποτυπώσω αυτό που είχα γύρω μου –που έβλεπα και μου άρεσε– και ένιωθα φοβερή αμηχανία γι’ αυτό. Τώρα βγαίνει σαν δικό μου στοιχείο.
─ Βρήκες ομοιότητες μεταξύ δυο λαών φαινομενικά τόσο διαφορετικών όσο ο ελληνικός και ο γαλικιανός;
─ Βρήκα κάποιες ομοιότητες, για παράδειγμα στη διπλωματικότητα. Δεν μπορώ όμως να γενικεύσω τόσο πολύ, γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει ομοιογένεια στο χαρακτήρα, αλλά μπορώ να πω ότι γενικά οι Έλληνες είμαστε πιο ανοιχτοί από τους Γαλικιανούς. Αυτό που ένιωθα στην αρχή ήταν η έλλειψη αυτού που λέμε πλάκα. Το χιούμορ ενός λαού είναι κάτι χαρακτηριστικό. Κι εδώ όταν αρχίσεις να πιάνεις τα αστεία τους, βλέπεις ότι πράγματι έχουν πλάκα.
─ Έχεις γνωρίσει φιλέλληνες και άλλους Έλληνες στη Γαλικία; Υπάρχει ενδιαφέρον για την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό;
─ Υπάρχουν κι άλλοι Έλληνες, αλλά είμαστε λίγοι αριθμητικά. Επίσης έχω γνωρίσει φιλέλληνες. O Evaristo de Sela, καθηγητής αρχαίων ελληνικών σε Λύκειο, υπήρξε ο ιδρυτής και ο πρώτος πρόεδρος τoυ Γαλικιανού Συλλόγου Φίλων της Ελλάδας (Asociación Galega de Amigos de Grecia). Ήταν λάτρης της Ελλάδας. Όταν πέθανε, ορισμένοι θέλησαν να συνεχίσουν το όραμά του, ανάμεσά τους και η χήρα του. Κάποια στιγμή έγινε και μια συνάντηση μεταξύ Ελλήνων και φιλελλήνων για να δούμε τι σκέψεις υπήρχαν και ποιες από αυτές μπορούσαμε και θέλαμε να υλοποιήσουμε. Υπήρχαν πολύ καλές προθέσεις και ενθουσιασμός. Είχαμε σκεφτεί να κάνουμε μια έκθεση εικαστικών της Γαλικίας εμπνευσμένη από την ελληνική ποίηση και συγχρόνως να εκδώσουμε τον ανάλογο κατάλογο. Δυστυχώς δε βρέθηκε χρηματοδότηση για ένα τέτοιο φιλόδοξο εγχείρημα. Από τότε συναντιόμαστε μεταξύ μας κατά καιρούς, αλλά δεν έχει αναπτυχθεί κάποια αξιόλογη δραστηριότητα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Η καταγωγή της είναι από τη Λέσβο. Σπούδασε ζωγραφική από το 1979 έως το 1984 στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, με δασκάλους τον Γιάννη Μόραλη και τον Δημήτρη Μυταρά, και βυζαντινή αγιογραφία και φρέσκο στην ίδια Σχολή. Στο 1986 πήγε στην Ισπανία για να πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές ως υπότροφος του ελληνικού κράτους. Από τότε ζει στη Γαλικία (Β.Δ. Ισπανία).
Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές σε Ελλάδα, Ισπανία, Βέλγιο, Αγγλία και άλλες χώρες της Ευρώπης, στην Ν. Ζηλανδία και στις ΗΠΑ. Επίσης σε δημόσιους χώρους και κτίρια της Γαλικίας και της Μαδρίτης.
ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
1987- Αίθουσα Isaac. Ourense.
1988- Αίθουσα O Turco. Ourense.
1995- Casa de Galicia. Μαδρίτη.
1996- Γκαλερί Obelisco. Coruña.
1997- Γκαλερί Alameda. Vigo.
1998- Γκαλερί Obradoiro de Artes de Tamallancos. Ourense.
2000- Γκαλερί Trisquel e Medulio. Tui.
2001- Γκαλερί Alameda. Vigo.
2002- Γκαλερί Visol. Ourense.
2003- Γκαλερί Τέχνης Correo Gallego. Santiago de Compostela.
2003- Αίθουσα Τέχνης Θεόφιλος. Αθήνα.
2005- Γκαλερί Obradoiro de Artes de Tamallancos. Ourense.
2006- Αίθουσα Εκθέσεων Capitanía Marítima de Bayona. Pontevedra.
2006- Γκαλερί Περί Τεχνών. Αθήνα.
2010- Γκαλερί Arte Imagen. Coruña.
2010- Γκαλερί Arte Bronce. A Guarda.
2011- Πολιτιστικό Κέντρο Diputación de Ourense. Ourense.
ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
1982- Μόσχα.
1983- Θεσσαλονίκη.
1984- Αθήνα.
1985- Αθήνα, Κως.
1987- “Πανελλήνια”, Πειραιάς. Αθήνα.
1987- Γκαλερί Obradoiro de Artes de Tamallancos. Ourense.
1989- “Inventario das Ribeiras” 9º Φεστιβάλ Ποίησης. Salvaterra de Miño.
1989- Coruña. Ourense.
1990- Ferrol.
1991- Δημοτική Πινακοθήκη Ηλιούπολης. Αθήνα.
1991- Ourense.
1991- U.N.A.T. σε διάφορες πόλεις της Ισπανίας.
1993- Δημοτική Πινακοθήκη Ηλιούπολης. Αθήνα.
1993- Pazo de Vilamarín. Ourense.
1994- Γκαλερί Obelisco. Coruña.
1995- Universidad Laboral. Ourense.
1995- Vigo.
1996- Δημοτικό Μουσείο και Γκαλερί Visol. Ourense.
1996- Universidad Laboral. Ourense.
1997- Vigo και Ourense.
1998- “Τρεις Έλληνες Ζωγράφοι” Γκαλερί Alameda. Vigo.
1999- Γκαλερί Alameda. Vigo.
2000- “Proxecto Home” σε διάφορες πόλεις της Γαλικίας.
2001- Γκαλερί Visol. Ourense.
2002- Γκαλερί Alameda. Vigo.
2002- Γκαλερί Ροδαυγή. Αθήνα.
2003- Γκαλερί Ana Vilaseco. Coruña.
2003- Γκαλερί Trisquel e Medulio. Tui.
2003- Γκαλερί Espacio 48. Santiago de Compostela.
2004- Γκαλερί Visol και Obradoiro de Artes de Tamallancos. Ourense.
2005- Γκαλερί Περί Τεχνών. Αθήνα.
2005- Casa das Artes. Ourense.
2005- Γκαλερί DUA 2. Vigo.
2006- Γκαλερί Visol. Ourense.
2006- Γκαλερί Triquel e Medulio. Tui.
2007- Γκαλερί Arte Bronce. A Guarda.
2008- Γκαλερί Marga Prada. Ourense.
2008- Αίθουσα Εκθέσεων “Χαμάμ” στη Μυτιλήνη, Λέσβος.
2009- Γκαλερί Arte Bronce. A Guarda.
2009- Fundación Araguaney. Santiago de Compostela.
2009- Γκαλερί Marga Prada. Γκαλερί Visol. Ourense.
2010- “Proxecto Home” σε διάφορες πόλεις της Γαλικίας.
2010- Γκαλερί Sofi’s. Λήμνος, Ελλάδα.
2010- “Andante” Fundación Vicente Risco. Allariz, Ourense.
Ιστολόγιο: http://obradoirodeartetamallancos.blogspot.com/
Περισσότεροι πίνακες: http://www.ispania.gr/fotogalerias/-pinturas-de-sula-repani
Συνέντευξη, εισαγωγή: Βίκυ Ρούσκα
Ερωτήσεις: Βίκυ Ρούσκα, Emmanuel Vinader
Μετάφραση από τα ελληνικά: Emmanuel Vinader