«Οι Κάνταβροι ήταν οι Σπαρτιάτες της αρχαίας Hispania»
Μάρτα Σαν Μιγκέλ | Σανταντέρ

Το αφηγηματικό σύμπαν του Πέδρο Σανταμαρία (Σανταντέρ, 1975) ανάγεται στους Μηδικούς Πολέμους τον 5^ο αιώνα π.Χ. όταν οι Έλληνες αμύνονταν ενάντια στα περσικά στρατεύματα. Μακριά τοποθετούνται αυτά τα επεισόδια στην ιστορική μνήμη, και ακόμα περισσότερο της Κανταβρίας, μέχρι που μια αναφορά του έλληνα ιστορικού Στράβωνα ένωσε τις μοίρες των δύο αυτών περιοχών: «Μέρος της Κανταβρίας είχε καταληφθεί από τους Σπαρτιάτες. Εκεί βρίσκεται και ο Οκέλλας, πόλη που λέγεται πως ιδρύθηκε από τον Οκέλα...». Τα λόγια του σοφού Έλληνα είναι η αφετηρία του πρώτου μυθιστορήματος αυτού του πτυχιούχου νομικής που αφήνει την τήβεννο για τη λογοτεχνία για να γράψει το βιβλίο Okela, την ιστορία ενός σπαρτιάτη στρατηγού που φεύγει με 300 στρατιώτες για την Ιβηρία με σκοπό να δημιουργήσει ένα νέο έθνος στην καρδιά της περιοχής που σήμερα γνωρίζουμε ως Κανταβρία. Η παρουσίαση του βιβλίου, που ήδη βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία, πραγματοποιήθηκε στις 5 Οκτωβρίου στο Ateneo του Σανταντέρ.

─ Σημείο εκκίνησης του μυθιστορήματος αποτελεί μια πραγματική αναφορά του Στράβωνα... Πώς τη βρήκατε;

─ Ο Στράβων έζησε την εποχή που η Ρώμη μάχονταν ενάντια στους Κάνταβρους και είχε μάθει, όπως αποκαλύπτουν τα γραπτά του, για τον αιματηρό αγώνα που είχε λάβει χώρα. Ο ίδιος μάλλον δε θα μπορούσε να αντισταθεί –ναι, εδώ μπαίνουμε στη σφαίρα της εικασίας– και να μην συμβάλλει στη διάδοση των λεγόμενων προγενέστερων συγγραφέων που υποστήριζαν ως αληθή την ελληνική και, μάλιστα, σπαρτιάτικη καταγωγή τους. Μέχρι ορισμένο βαθμό πιστεύω ότι δεν κάνω λάθος που ισχυρίζομαι ότι οι Κάνταβροι υπήρξαν οι Σπαρτιάτες της Hispania. Μου φαίνεται πολύ υποβλητικός ο παραλληλισμός μεταξύ των τριακοσίων της μάχης των Θερμοπυλών που πολέμησαν μέχρι θανάτου ενάντια στην πιο ισχυρή αυτοκρατορία της εποχής τους, και των Κάνταβρων που έκαναν το ίδιο ενάντια στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, γνωρίζοντας και οι δυο πως ο απώτερος σκοπός τους ήταν ο θάνατος, αλλά όχι η σκλαβιά.

─ Βλέπετε κάποια σύνδεση ανάμεσα στους Σπαρτιάτες και τους Κάνταβρους;

─ Αν ρωτούσα για έναν ανυπότακτο λαό στην Ισπανία, φιλοπόλεμο, λιτό, με έντονο μητριαρχικό χαρακτήρα, που πραγματοποιεί τις συγκεντρώσεις υπό την προστασία της πανσελήνου, φίλαθλο των παιχνιδιών στρατιωτικού τύπου, που αγαπά την ελευθερία του μέχρι την απόλυτη τρέλα, που αψηφά τον θάνατο (ας θυμηθούμε την αναφορά του ίδιου γεωγράφου που περιγράφει τους σταυρωμένους Κάνταβρους να τραγουδούν πολεμικούς παιάνες), πολλοί θα απαντούσαν: «Οι Κάνταβροι, χωρίς αμφιβολία». Αλλά αν κάναμε την ίδια ερώτηση στην Ελλάδα, η απάντηση θα ήταν: «Οι Σπαρτιάτες, φυσικά».

─ Το βιβλίο γεννιέται από το πάθος σας για την ιστορία της Κανταβρίας και της κλασικής Ελλάδας. Πώς προκύπτει η σύνδεση;

─ Είμαστε ένας λαός που προκαλεί πάθος και παθιάζεται με ό,τι είναι δικό του. Η Κανταβρία διατήρησε την ανεξαρτησία της μπροστά στην επέλαση των Σουέβων, των Βανδάλων και των Αλανών χωρίς να χάσει τον χαρακτήρα που είχε πριν την άφιξη των Ρωμαίων. Αντιστάθηκε στους Βησιγότθους μέχρι την πτώση της πόλης Peña Amaya, αντιστάθηκε στους Άραβες για να μετατραπεί στο σπόρο της Καστίλης, ο στόλος του κατέκτησε την απόρθητη Σεβίλη τον 8^ο αιώνα και οι επτά ψαράδικες πόλεις άνοιξαν πυρ και πόλεμο μέχρι τον Τάμεση τον 14^ο αιώνα. Όσοι αγαπάμε την Ιστορία, θέλουμε να μαθαίνουμε τα αίτια και έτσι πάντα φτάνουμε στην προέλευση των πραγμάτων. Ίσως η σύνδεση να βρίσκεται στο γεγονός ότι θεωρώ την Κανταβρία το σπόρο της Ισπανίας και την Ελλάδα το σπόρο της Ευρώπης.

─ Εκτός από την ανεκτίμητη πολιτιστική και φιλοσοφική κληρονομιά που η Ελλάδα άφησε στη σύγχρονη κοινωνία, υπάρχει κάτι στην Κανταβρία συγκεκριμένα που να μας οδηγεί άμεσα στους Έλληνες;

─ Η Κανταβρία είναι, κατά τη γνώμη μου, κληρονόμος του ελληνικού στοιχείου στον ίδιο βαθμό με την υπόλοιπη Ευρώπη. Δεν φιλοδοξώ με αυτό το μυθιστόρημα να δημιουργήσω μια ιστορική άποψη, ούτε και να παρουσιάσω μια θεωρία, απλά θέλησα να γράψω μια Αινειάδα, με κανταβριακό τρόπο. Να διηγηθώ, εν τέλει, τον μύθο που μπορεί να είχε φτάσει στα αυτιά του Στράβωνα.

─ Από τη νομική στη συγγραφή, διανύσατε τον ίδιο δρόμο με άλλους επιτυχημένους συγγραφείς. Πώς είναι η μετάβαση από το ένα αντικείμενο στο άλλο;

─ Δεν μπορώ να θυμηθώ ποια στιγμή άρχισε να με συναρπάζει η Ιστορία. Υποθέτω πως είναι κάτι που, όπως θα έλεγε ο Πλάτων, είχα ήδη μέσα μου. Θεωρώ πως ήταν παράλληλοι δρόμοι. Ένα κοινό που έχουν και τα δυο αντικείμενα είναι η δυνατότητα ερμηνείας. Ούτε η Ιστορία είναι ένα μάτσο ημερομηνίες, ούτε η νομική ένας κατάλογος άρθρων. Και στις δυο περιπτώσεις η φαντασία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο, και εξαρτάται από την ικανότητα που έχουμε να εκθέτουμε τα επιχειρήματά μας. Στη νομική και στην Ιστορία τα επιχειρήματα δεν μπορούν να κριθούν ως ορθά ή μη ορθά. Όλα εξαρτώνται από τη βάση που χρησιμοποιούμε για να τα στηρίξουμε.

─ Ο στρατηγός Οκέλας και ο στρατός του θυμίζουν την ταινία 300...

─ Όπως η ταινία 300 έχει έναν καθαρά φανταστικό χαρακτήρα· στην περίπτωση του Okela φρόντισα να είμαι αυστηρός με την Ιστορία και να διηγηθώ τα γεγονότα όπως συνέβησαν. Ο αριθμός δεν επιλέχθηκε στην τύχη ούτε στην ταινία ούτε στο μυθιστόρημά μου, διότι έχει σημασία σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο. Τριακόσιοι ήταν οι άνδρες της βασιλικής φρουράς των Σπαρτιατών. Τόσο το Okela όσο και το 300 διαδραματίζονται κατά τους Μηδικούς Πολέμους, που έφεραν αντιμέτωπους Έλληνες και Πέρσες. Και τα δυο βασίζονται σε διηγήσεις του Ηρόδοτου, εκεί εντοπίζεται η μοναδική ομοιότητα, παρόλο που αυτό ισχύει μόνο για το πρώτο μέρος του μυθιστορήματος.

─ Μπορείτε να φανταστείτε μια ταινία βασισμένη στο βιβλίο σας;

─ (Γέλια) Νομίζω πως δεν θα εναντιωνόμουν. Αλλά βέβαια, πρέπει να πω προκαταβολικά, ότι θα ήταν μια ακριβή ταινία, λόγω των πολλών διαφορετικών τοπίων όπου εκτυλίσσεται, των μαχών που περιγράφω και της σχεδόν αδιάλειπτης δράσης.

─ Όταν καταφέρατε να ολοκληρώσετε το μυθιστόρημα σκεφτήκατε ότι πρέπει να έχει κανείς κάτι από τον χαρακτήρα των αρχαίων Σπαρτιατών για να γίνει συγγραφέας;

─ Έλεγε ο Όσκαρ Γουάιλντ, «Δεν υπάρχουν παρά δυο μόνο κανόνες για να γράψει κανείς: να έχει κάτι να πει και να το πει». Υποθέτω ότι για να γράψει κανείς χρειάζεται να είναι λίγο Σπαρτιάτης, αλλά και λίγο Αθηναίος ταυτόχρονα: να έχει τα πόδια στη γη και το βλέμμα στον ουρανό.

─ Θα συνεχίσετε να εμβαθύνετε στο ιστορικό μυθιστόρημα;

─ Πιστεύω, πραγματικά, ότι δεν θα μπορούσα να γράψω κάτι άλλο εκτός ιστορικό μυθιστόρημα. Η μυθιστορία είναι ένας τρόπος να διηγηθείς ιστορίες από την Ιστορία μπλέκοντας πραγματικότητα και φαντασία.

Πηγή: http://www.eldiariomontanes.es/v/20110926/cultura/literatura/cantabros-fueron-espartanos-antigua-20110926.html
Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου: http://www.edicionespamies.com/contenidos/info/libros/PCOkela%5B1314188126%5D.pdf
Μετάφραση στα ελληνικά: Βίκυ Ρούσκα